Ngành nhôm toàn cầu đang trải qua giai đoạn đầy biến động khi đối mặt với hàng loạt yếu tố ảnh hưởng từ cả cung và cầu. Từ giá năng lượng, biến động địa chính trị, chính sách bảo vệ môi trường cho đến xu hướng công nghệ mới – tất cả đang góp phần định hình lại thị trường nhôm thế giới trong ngắn hạn và dài hạn.
1. Giá năng lượng – Yếu tố cốt lõi của sản xuất nhôm
Sản xuất nhôm nguyên sinh là một trong những ngành công nghiệp tiêu tốn điện năng nhất thế giới. Trung bình, để luyện 1 tấn nhôm cần tới 13.000–15.000 kWh điện. Do đó, giá điện – đặc biệt là từ than và khí đốt – có ảnh hưởng trực tiếp tới chi phí và giá bán nhôm.
-
Khi giá năng lượng tăng, nhiều nhà máy luyện nhôm buộc phải cắt giảm sản lượng hoặc tạm ngưng hoạt động, đặc biệt là tại châu Âu và Bắc Mỹ.
-
Ngược lại, các quốc gia có nguồn thủy điện rẻ và ổn định (như Trung Quốc, Na Uy, Canada) có lợi thế sản xuất lớn và giữ vai trò cung cấp chủ đạo.
2. Biến động địa chính trị và thương mại quốc tế
Thị trường nhôm toàn cầu chịu tác động mạnh mẽ từ các yếu tố địa chính trị:
-
Chiến tranh Nga – Ukraine đã khiến nguồn cung nhôm từ Nga (một trong ba nhà sản xuất lớn nhất thế giới) bị gián đoạn và chịu lệnh trừng phạt.
-
Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung dẫn đến việc áp thuế cao với nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc, tạo ra các luồng dịch chuyển thương mại sang Đông Nam Á, Ấn Độ, Trung Đông.
-
Các chính sách bảo hộ thương mại, kiểm soát xuất khẩu hoặc cấm xuất khẩu nguyên liệu (như bauxite, alumina) từ các nước khai thác cũng làm ảnh hưởng chuỗi cung ứng toàn cầu.
3. Chính sách môi trường và phát triển bền vững
Trong xu hướng toàn cầu hóa sản xuất xanh, các chính sách về giảm phát thải carbon đang tác động sâu sắc đến ngành nhôm:
-
Trung Quốc – quốc gia sản xuất nhôm số 1 thế giới – đang áp dụng hạn ngạch carbon và cấm mở rộng công suất luyện nhôm sử dụng điện từ than.
-
EU đưa ra Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) buộc các nhà sản xuất ngoài khối phải báo cáo lượng khí CO₂ phát thải, đẩy mạnh nhu cầu “nhôm xanh”.
-
Các công ty lớn như Apple, IKEA, Mercedes-Benz… yêu cầu đối tác cung ứng nhôm carbon thấp.
Điều này buộc các doanh nghiệp nhôm toàn cầu phải chuyển hướng sang tái chế, tiết kiệm điện và sử dụng năng lượng tái tạo.
4. Nhu cầu tăng từ các ngành công nghiệp mới
Dù đối mặt với nhiều thách thức, ngành nhôm vẫn được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng dài hạn, nhờ vào nhu cầu từ các ngành:
-
Ô tô điện (EV): Sử dụng nhôm để giảm trọng lượng và tăng phạm vi di chuyển.
-
Năng lượng tái tạo: Nhôm dùng cho khung pin mặt trời, cánh quạt gió, cáp điện cao thế.
-
Xây dựng thông minh: Vật liệu nhôm nhẹ, bền, dễ tái chế – phù hợp với kiến trúc xanh.
-
Điện tử, hàng không, bao bì tiện lợi cũng góp phần giữ vững nhu cầu nhôm toàn cầu.
5. Sự trỗi dậy của tái chế nhôm và kinh tế tuần hoàn
Tái chế nhôm tiêu tốn chỉ khoảng 5% năng lượng so với luyện nhôm nguyên sinh, nhưng vẫn giữ nguyên chất lượng vật lý. Do đó:
-
Nhiều nước phát triển đang tăng tỷ lệ sử dụng nhôm tái chế trong sản phẩm.
-
Ngành nhôm tái chế được đầu tư mạnh tại Mỹ, châu Âu và đang bắt đầu phát triển mạnh ở Đông Nam Á.
Đây là lối đi chiến lược để vừa giảm chi phí, vừa đáp ứng yêu cầu môi trường.
Kết luận
Thị trường nhôm thế giới đang bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố đồng thời: năng lượng, địa chính trị, chính sách môi trường và chuyển đổi công nghệ. Tuy nhiên, trong dài hạn, nhôm vẫn là kim loại chiến lược với vai trò quan trọng trong công nghiệp hiện đại, năng lượng sạch và sản xuất bền vững.
Các doanh nghiệp trong ngành cần nắm bắt xu hướng, đầu tư vào công nghệ xanh, đồng thời xây dựng chuỗi cung ứng linh hoạt để thích ứng với biến động toàn cầu.
